Door Drs. Stephan Göbel (dierenarts)
Doktersraad Mei
De zon schijnt momenteel volop en warmere perioden worden afgewisseld met koude nattere dagen. Voor de duiven helaas niet ideaal, maar ik vrees dat dit het gevolg is van de huidige klimaatveranderingen die ons land momenteel ondergaan. Met de zon is ook de O wat nadrukkelijker in de wind aanwezig. Van vroeger uit wordt oostenwind gevreesd door mens en dier. Zo zou deze windrichting problemen veroorzaken bij diergeneeskundige behandelingen en zou de gezondheid van dieren met oostenwind sneller aangetast worden, met name bij inspanningen en stress! Om een voorbeeld te noemen: in sommige landen/streken worden hengsten niet gecastreerd als deze op de weide staan terwijl de wind uit het oosten waait. Infecties zouden dan een veel groter probleem vormen dan bij een bries uit andere windrichtingen!
Om het even op onze duiven te projecteren wil ik het in deze doktersraad hebben over het probleem rondom de jonge duivenziekte die momenteel vele slachtoffers maakt! De problemen begonnen dit jaar al vroeg en lijken voorlopig nog niet voorbij te zijn. Veel sterfte is er in den lande te betreuren, vaak is er ’s avonds na het voeren nog niets te zien en vervolgens liggen er de volgende ochtend 1 of enkele duiven dood in het hok. Deze problemen waarbij de duiven in een tijdsbestek van enkele uren sterven worden nagenoeg altijd veroorzaakt door een virus. Beter gezegd: door meerdere virussen! De virussen treden via het bloed de hersenvliezen en hersenen van de jonge duiven binnen en zorgen voor een snelle dood van de jonge duif die vaak nog een gebrekkige immuniteit vertoont.
Waarom hebben jonge duiven nu eigenlijk zo’n beperkte immuniteit? De afweer van een jonge duif wordt gestuurd vanuit één centraal orgaan: de Bursa van Fabricii. Dit orgaan ligt aan de bovenzijde van de cloaca en vormt tot een leeftijd van ongeveer een jaar hét centrale punt van waaruit de afweercellen over het lichaam van de duif verdeeld worden en binnenkomende ziekteverwekkers te lijf gaan. Wat is nu het geval: er is een virus, genaamd het circovirus dat zich juist in dit afweerorgaan nestelt, of beter gezegd in de afweercellen in dit orgaan. Deze afweercellen gaan hierdoor kapot en de algemene afweer van de jonge duif daalt tot bijna 0! Hierdoor is de jonge duif ineens gevoelig voor allerlei bacteriën en virussen die de duif met een gezonde weerstand normaal gezien zelf de baas kan. Zo kan de E.coli-bacterie die normaal in de darm van een gezonde duif leeft een met circovirus besmette duif ook binnen enkele uren laten sterven en krijgen duiven de niet of zeer recent tegen paramyxo gevaccineerd zijn bij contact met het paramyxovirus ook kort na een vaccinatie paramyxo. U kunt het circovirus zien als de wortel van het het probleem dat ‘Jonge Duivenziekte’ heet. De grootste problemen met een sterfte tot wel 90% zien we op de hokken waarbij naast het circovirus ook nog eens het adenovirus binnenkomt.
Hoe komt u nu aan zo’n besmetting en waardoor komt het tot uiting? Het circovirus kan voor langere tijd in duiven aanwezig zijn zonder dat zij zelf ziek worden. Ook kan het zo zijn dat een duif geneest van de infectie met het circovirus maar er niet in slaagt om het virus het lichaam uit te werken. Het virus blijft dan in de duif aanwezig (dit noemen we een drager) en zorgt op een later moment,
wanneer de desbetreffende duif even in een dipje qua immuniteit zit, dat het opnieuw uitgescheiden wordt en zich gaat verspreiden door het hok. In theorie is het dus zo dat een duif die tot wel enkele jaren voordien is bijgehaald de infectie kan aanwakkeren. Ook zie ik persoonlijk een behoorlijk probleem in het bij elkaar brengen van jongen van verschillende oorsprong. U verhoogt hiermee de kans op infecties enorm. Waarom komt het circovirus juist in deze periode (maart-eind mei) tot uiting? Dit is precies de periode dat wij in Nederland de duiven uit gaan wennen, nieuwe duiven bij gaan halen (bijv. de duivenmarkt in Lier), de duiven harder gaan trainen en ook niet te vergeten: warm weer met oostenwind!! Allemaal stress-situaties die de immuniteit van de duif laten dalen tot een niveau waarop een ziekteverwekker kan toeslaan!
Hoe diagnosticeren we het circovirus dan? Het is eigenlijk helemaal niet zo moeilijk om het circovirus te diagnosticeren. Met enkele druppels bloed die we bij een gespecialiseerd laboratorium met de pcr-techniek laten controleren kunnen we vaststellen of een duif lijdt aan een actieve infectie met het circovirus, adenovirus en/of herpesvirus.
Kunnen we duiven met het circovirus behandelen? Actieve anti-virale middelen tegen het circovirus zijn er momenteel nog niet. Het enige wat men kan doen bij een infectie met het circovirus is de secundaire infecties zoals het geel en paratyphus etc. behandelen om extra sterfte tegen te gaan. Dus behandelen heeft wel degelijk zin en scheelt onder de streep altijd een aantal duiven.
Preventief kan u wel degelijk iets tegen het circovirus doen. Wij hebben een combinatievaccin ontwikkeld dat immuniteit geeft tegen het paramyxo-, circo- en adenovirus. Na de enting is er een 3-tal weken nodig om de immuniteit op te bouwen. Wij raden aan om op probleemhokken ook de oude duiven te vaccineren met dit vaccin, want de verkregen immuniteit wordt ook via het ei en de kropmelk van de duif overgedragen op de jongen en voorkomt dus in de eerste levensweken van de jonge duif dat hij/zij besmet wordt met het circovirus. Een noodenting met het vaccin heeft wel effect maar is niet-levensreddend voor de zieke jonge duiven die al geinfecteerd zijn.
Overigens vertel ik dit elke winter weer op forums en bijeenkomsten om de problemen grotendeels te voorkomen. Helaas doet maar een hele kleine groep liefhebbers wat er nodig is om de problemen met jonge duivenziekte te voorkomen. Achteraf kijk je een koe in zijn ………………. Zullen we maar zeggen.
Allen succes en probeer de jongen gezond te houden,